یادداشت/ آیلان، پلانی تازه برای جهان کشید!

در رویدادی دیگر، عکسی منتشر می شود از سرهنگ امریکایی که یک اسیر ویتنامی را در وسط خیابان به ضرب گلوله بر سرش به قتل می رساند و بدین ترتیب موجی از نفرت از جنگ امریکا در ویتنام و حضور سربازان امریکایی در این کشور به راه می افتد و در نتیجه نیکسون رئیس جمهور وقت مجبور می شود طرح عقب نشینی از این کشور را به خاطر موج اعتراضات مردمی و رسانه ای کلید بزند!

در سالهای اخیر نیز انتشار عکس و فیلم خودسازی یک معترض تونسی، نهضت عظیم «بهار عربی» و بیداری اسلامی را در کشورهای عربی رقم زد. خودسوزی دستفروشی خسته از جور و جفای حکومت «بن علی» در تونس مبدا حرکت و خیزش مردم علیه دیکتاتورها بود تا آنجا که این حرکت به کشورهای به ظاهر با ثبات مانند : لیبی، مصر، یمن و بحرین و ... هم کشید.

در همه این رویدادها، رسانه ها و و در راس آنها عکس های خبری نقش اصلی را ایفا کرده اند. چه بسا قوی تر از ده ها لشکر و صدها توپ و تفنگ. کارآمدتر و قاطع تر از چندین قطعنامه و اولتیماتوم و معاهده و موثرتر از ده ها هشدار و توافق نامه! عکس های خبری به ندرت شکار می شوند اما وقتی سر از رسانه های مکتوب و مجازی درمی آورند تاثیر شگرفی بر افکار عمومی و معادلات سیاسی، اقتصادی و حتی جنگی بر جای می گذارند.

به ایران برمی گردیم. ما در داخل کشور نیز رویداد هایی مشابه کم نداشته ایم. در زلزله بم، عکاس روزنامه ی شرق تصویری از پدری داغدیده منتشر کرد که دو کودک دوفلوی کشته شده خویش را بر دوش انداخته و به سمت قبرستان و گور دسته جمعی حرکت می کند. این تصویر به سرعت در سطح بین الملل منتشر شده و سیل کمک های جهانی را به سمت زلزله زدگان سرازیر می کند. تا آن زمان که این عکس زینت بخش صفحه اول روزنامه های معروف جهان نشده بود کسی از عمق فاجعه خبر نداشت اما همین تک عکس افکار عمومی را تکان داد.

این روزها نیز یک عکس از یک کودک سه ساله کشته شده در دریا بار دیگر در صدر اخبار و تحلیل های جهانی قرار گرفته است. شاید این سوال مطرح شود که روزانه ده ها تن از این کودکان مظلوم در درگیری های یمن، افغانستان، بحرین، غزه، عراق و حتی خود سوریه کشته می شوند. به گفته منابع خبری طی یکسال گذشته بیش از دو هزار کودک سوری در جنگ داخلی این کشور جان باخته اند پس چرا این عکس تا این اندازه تیتر یک رسانه ها شده است؟

دلیل این گستردگی و در برگیری رسانه ای و افکار عمومی را می توان در چند عامل جستجو کرد و در نهایت تاثیری که در سطح جهانی بر جای گذاشت:

_ مهاجرت خانواده «آیلان» کودک سه ساله و مظلوم سوری و فرار از جنگ داخلی در سوریه

_ مرگ کودک در دریا در حین فرار از صحنه جنگ

_ سالم بودن پیکر بی جان کودک در ساحل ترکیه بعد از گذشت یک روز

_ نحوه قرار گیری کودک در ساحل و حالت خوابیده بدن که کاملا خواب راحت یک پسر بچه را تداعی می کند

_ تنهایی او در ساحل ترکیه و یافتن او توسط عکاس و یک مامور ترکیه

همه این عوامل دست به دست هم داده تا یک جریان روانی و سیاسی بر عرصه رسانه ها حاکم شود. هم عکاس و هم رسانه ها به خوبی توانستند سوژه اصلی را پرورش داده و آن را علیه سه موضوع  بسیج و هدایت کنند:

اول: جنگ در سوریه

دوم: عدم پذیرش مهاجران از سوی دولت های اروپایی!

سوم: بی تفاوتی شیوخ متمول عرب و کشورهای حاشیه خلیج فارس در قبال حوادث جهان اسلام و سکوت و انفعال آنها و گریز از مسئولیت آنان در قبال پناهندگان

از همین رو بود که به فاصله چند ساعت از انتشار این عکس در رسانه ها شاهد هنرنمایی و ابراز احساسات مردمی در قالب هنر گرافیک و کارتون و طرح بودیم که به سرعت در شبکه های اجتماعی انتشار یافت. طرح هایی که مظلومیت کودکان و بی خیالی و قساوت جنگ طلبان و سکوت معنادار و بی رحمانه شیوخ را به تصویر می کشند.

اما جالب ترین و شاید بتوان گفت: موثرترین اثری که مرگ آیلان و عکس او بر جای گذاشت قانع کردن مقامات اروپایی برای گشودن درهای کشورهایشان به روی پناهجویان سوری بود.

دولت آلمان و اتریش رسما اعلام کردند که ده‌ها هزار پناهجوی سوریه و عراقی را که از کمپ پناهندگان در مجارستان حرکت کرده و تمام طول جمعه شب مسیر ۱۷۰ کیلومتری بین مجارستان و اتریش را با زن و بچه و پای پیاده پیموده‌اند، با آغوش باز می‌پذیرند و پس از مستقر شدن آنها، تمام امکانات رفاهی و پول دولتی در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.

بنابر آخرین گزارش‌ها پناهجویان هم‌‌اکنون در فاصله ۵۰ کیلومتری مرز اتریش قرار دارند و پیاده روی بسوی وین می باشند.

به گزارش رویترز خبر موافقت آلمان و اتریش با ورود پناهجویان به خاک این دو کشور بین آنها منتشر شده و صدای فریاد خوشحالی جمعیت پناهجویان در دل شب جاده‌های اطراف اتریش را فرا گرفته است .

حال می توان گفت: که آیلان قهرمان سه ساله سوری است که جهان را تکان داد. رسانه ها را به هم ریخت و افکار عمومی را علیه جنگ و درگیری برانگیخت. اوست که در آینده نماد زندگی مسالمت آمیز همه ابنای بشر در هر رنگ و نژاد و قوم و عقیده ای در هر کشوری و جامعه ای خواهد شد. او مبدا حرکت نوین و پدیده ای است که شاید سبب شود تا دیگر مرزهای جغرافیایی ماهیت واقعی خود را از دست بدهند. در این دنیایی که «آیلان» نکته سرآغاز آن بوده هر بشری هر انسان و کودکی حق دارد که محل زندگی و ادامه حیاتش را در هر جایی از این کره خاکی انتخاب کند. آیلان بار دیگر بر بی عدالتی اجتماعی و جهانی قیام کرد. او نماد صلح است و پیامد تلخ جنگ و جور و جفا در حق کودکان قرن هزاره سوم! آیلان، پلانی تازه برای جهان ترسیم کرد. 

محمد امین خوش نیت- کارشناس ارشد ارتباطات

انتهای پیام/