ایران در آستانه عبور از خط قرمز طلاق
به گزارش آذرقلم، ازدواج از بدو خلقت انسان و طی عصرهای متمادی تقدس داشته و در تمامی ادیان الهی بر اهمیت آن تاکید شده است. می توان گفت از اولین ازدواج تا عصر صنعتی شدن جوامع، ازدواج ها وضعیت سنتی خود را حفظ نموده اند. در شرایط سنتی مرد مسئولیت بیرون از خانه و تامین خانواده را برعهده داشت و زن نیز مسئولیت داخل خانه و تربیت فرزندان را عهده دار بود. در چنین شرایطی رضایت از تقسیم کار و نقش سنتی زن و مرد، هزاران سال از تاریخ زندگی انسان ها و ازدواج بین آنها را پایدار ساخته بود. طلاق نیز به عنوان آخرین راه چاره گزینه ای بود که به ندرت مشاهده میشد.
با شروع صنعتی شدن جوامع در قرن بیستم و ظهور سیستم سرمایه داری نقشی که زن و مرد پس از ازدواج و تشکیل خانواده داشتند دچار دگرگونی شد. بدین ترتیب از دهه ۱۹۵۰ به بعد مسائل اقتصادی در زندگی روزمره اهمیت یافت و درآمد بیشتر به عنوان دغدغه اول انسان ها اولویت یافت. سیستم سرمایه داری رقابت بین انسان ها و حتی زنان و مردان را دامن زد. در چنین وضعیتی زنان پا به پای مردان در محیط های کاری حضور یافته و از نقش سنتی خویش خارج شدند. استقلال اقتصادی و توانایی کسب درآمد توانست در بین دختران طرفداران زیادی یابد. همانطوری که میدانیم در کشور ما نیز هر روز بر تعداد زنان شاغل و جویای کار افزوده شده و این مسئله روز به روز بیشتر خواهد شد. این در حالی است که می دانیم زنان نقش اصلی و مهمی در ساختن جامعه و سلامتی آن دارند. به هر حال مسائلی نظیر اشتغال و تامین هزینه خانواده، گرایش به استقلال اقتصادی و تغییر در نقش سنتی زنان، تنوع طلبی و تفکر سنتی در مردان، ضعف در اعتقادات دینی، کمبود عشق و محبت، ضعف در برقراری ارتباط و ایجاد همدلی و توان حل مشکلات بوجود آمده و دخالت های نا آگاهانه خانواده ها، از عوامل اصلی فروپاشی خانواده و افزایش طلاق در ایران محسوب می شود.
آمارهای منتشر شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور نشان می دهد که ازسال ۱۳۴۰ تا پایان ۱۳۷۰ یک تا دو درصد ازدواج ها منجر به طلاق می شد. در دهه ۱۳۷۰ این رقم سیر صعودی خویش را آغاز کرد و حداکثر به رقم سه درصد رسید. البته این وضعیت در دهه ۱۳۷۰ نیز کماکان ادامه داشته است. از دهه ۱۳۸۰ متاسفانه شاهد افزایش سالانه طلاق و رشد میانگین آن نسبت به ازدواج هستیم بطوریکه در سال ۱۳۸۳ برای اولین بار نسبت بین طلاق و ازدواج به بیش از ۱۰ درصد رسید. با ادامه روند کاهش ازدواج و افزایش طلاق این رقم در سال ۱۳۸۹ به ۱۵ درصد و در سال ۱۳۹۲ به ۲۰ درصد رسید[۱].
قاطبه مردم و مسئولان امر نگرانی خویش از افزایش طلاق و کاهش ازدواج را به کرات و در محافل گوناگون ابراز می کنند. اما بنظر نگارنده در حال حاضر با رسیدن طلاق به ۲۰ درصد ازدواج ها، هنوز راه زیادی تا وضعیت قرمز داریم. همانطوری که میدانید وضعیت یا خط قرمز طلاق بنا به تعریف به وضعیتی اطلاق می شود که به ازای هر دو ازدواج شاهد یک طلاق باشیم. بعبارت دیگر تعداد و درصد طلاق ها در یک جامعه از نصف ازدواج ها گذشته باشد. در حال حاضر برخی کشورهای غربی رکورد دار تعداد طلاق بوده و از خط قرمز طلاق عبور کرده اند. نگاهی به آمارهای در موجود سال ۱۳۹۲ نشان می دهد که کشورهای بلژیک با ۷۱ درصد – پرتقال با ۶۸ درصد – جمهوری چک با ۶۶ درصد – اسپانیا با ۶۱ درصد – استونی با ۵۸ درصد – کوبا ۵۶ درصد – فرانسه با ۵۵ درصد – آمریکا با ۵۳ درصد – لیتوانی با ۵۲ درصد و روسیه با ۵۱ درصد طلاق در صدر آمار متارکه کنندگان دنیا قرار گرفته اند[۲]. در حقیقت این ده کشور از سالها پیش وارد کلوپ خط قرمز طلاق شده اند.
نگاه کارشناسانه به آمارهای منتشر شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور نشان می دهد که از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۴ شاهد افزایش طلاق بطور متوسط سالانه ۸ درصد هستیم. همچنین در مورد ازدواج نیز آمارهای یاد شده مشخص میکند که تا سال ۱۳۸۹ شاهد افزایش ازدواج اما از این به بعد تا سال ۱۳۹۴ شاهد کاهش آمار ازدواج بطور متوسط سالانه ۵ درصد می باشیم. با توجه به آمارهای یاد شده و در نظر گرفتن افزایش سالانه ۸ درصدی طلاق و کاهش ۵ درصدی ازدواج می توان تخمین زد که کشورمان در سال ۲۰۰۳ به کلوپ خط قرمز طلاق وارد خواهد شد. رسیدن به این رقم در آذربایجان شرقی نیز با توجه به آمارها به سال ۲۰۰۵ محقق خواهد شد. البته شایان ذکر است که این پیشگویی زمانی محقق می شود که سازمان ها و ارگان های مختلف و مسئول در حوزه ازدواج تغییری در سیاست های مربوط به افزایش ازدواج و کاهش طلاق ندهند.
طبعا وضعیت بوجود آمده نیازمند تامل در برنامه ریزی ها و اجرای برنامه های مناسب در راستای تقویت پدیده ازدواج، پایدار سازی نهاد خانواده و کاهش طلاق می باشد. در شرایط فعلی تنها کار حمایتی در کشورمان که به شکل مستمر ادامه داشته ارائه وام ازدواج به جوانان است. اما تحقیقات و اقدامات انجام یافته در سایر کشورها نشان می دهد مهم ترین کاری که میتوان در این راستا انجام داد الزام جوانان به آموزش های قبل از ازدواج است. در کنار این مسئله نباید از ارائه مباحث آموزشی در آموزش و پرورش و دانشگاه ها، استفاده از مشاوران مجرب و کمک اقتصادی به ازدواج کنندگان به سادگی گذشت. همچنین خانواده ها در کشور ما جایگاه مهمی در ازدواج جوانان داشته و در این امر مهم باید خانواده ها را نیز توجیه و با خود همراه سازیم.
* دکترای علوم ارتباطات اجتماعی – محقق و کارشناس ازدواج
[۱] منبع آمار سایت رسمی سازمان ثبت احوال کشور است.
[۲] منبع آمار مقاله هادی معیری نژاد منتشر شده در سایت خبر آنلاین به تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۹۳ می باشد.
